KIẾN THỨC CẦN NHỚ
1. Khái niệm phân số
Khái niệm phân số: Phân số bao gồm có tử số và mẫu số, trong đó tử số là một số tự nhiên viết trên dấu gạch ngang, mẫu số là số tự nhiên khác 0 viết dưới dạng gạch ngang.
Cách đọc phân số: khi đọc phân số ta đọc tử số trước rồi đọc “phần”, sau đó đọc đến mẫu số.
Ví dụ: Phân số $\displaystyle\dfrac{1}{8}$ đọc là một phần tám
Chú ý:
1) Thương của phép chia số tự nhiên cho một số tự nhiên (khác 0) có thể viết thành một phân số là số bị chia và mẫu số là số chia.
Ví dụ: $\displaystyle5: 9=\frac{5}{9} ; \quad 4: 7=\frac{4}{7} ; \quad \ldots$
2) Mọi số tự nhiên có thể viết thành một phân số có tử số là số tự nhiên đó và mẫu số bằng 1.
Ví dụ: $\displaystyle6=\frac{6}{1} ; \quad 15=\frac{15}{1} ; \ldots \cdots$
3) Số 1 có thể viết thành một phân số có tử số và mẫu số bằng nhau và khác 1
Ví dụ: $\displaystyle1=\frac{8}{8} ; \quad 1=\frac{12}{12} ; \ldots \cdots$
4) Số 0 có thể viết thành phân số có tử số là 0 và mẫu số khác 0.
Ví dụ: $\displaystyle0=\frac{0}{5} ; \quad 0=\frac{0}{24} ; \ldots \cdots$
2. Tính chất cơ bản của phân số
a) Nếu nhân cả tử số và mẫu số của một phân số với cùng một số tự nhiên khác 0 thì được một phân số bằng phân số đã cho
b) Nếu chia cả tử số và mẫu số của một phân số với cùng một số tự nhiên khác 0 thì được một phân số bằng phân số đã cho.
CÁC DẠNG TOÁN
Dạng 1: Rút gọn phân số
– Bước 1: Xét xem cả tử số và mẫu số của phân số đó cùng chia hết cho số tự nhiên nào lớn hơn 1.
– Bước 2: Chia cả tử số và mẫu số của phân số đó cho số đó
– Bước 3: Cứ làm như thế cho đến khi tìm được phân số tối giản
*Chú ý: Phân số tối giản là phân số có tử số và mẫu số không cùng chia hết cho số nào lớn hơn 1
Dạng 2: Quy đồng mẫu số các phân số
a) Trường hợp mẫu số chung bằng tích của hai mẫu số của hai phân số đã cho
– Bước 1: Lấy cả tử số và mẫu số của phân số thứ nhất nhân với mẫu số của phân số thứ hai.
– Bước 2: Lấy cả tử số và mẫu số của phân số thứ hai nhân với mẫu số của phân số thứ nhất.
b) Mẫu số của một trong các phân số chia hết cho mẫu số của các phân số còn lại
– Bước 1: Lấy mẫu số chung là mẫu số mà chia hết cho mẫu số của các phân số còn lại
– Bước 2: Tìm thừa số phụ
– Bước 3: Nhân cả tử số và mẫu số của các phân số còn lại với thừa số phụ tương ứng
– Bước 4: Giữ nguyên phân số có mẫu số chia hết cho mẫu số của các phân số còn lại
*Chú ý: Ta thường lấy mẫu số chung là số tự nhiên nhỏ nhất khác 0 và cùng chia hết cho tất cả các mẫu.
BÀI TẬP VÍ DỤ
Ví dụ 1: Rút gọn phân số $\displaystyle\frac{15}{36}$ thành phân số tối giản là?
Bài giải:
Ta có: $\displaystyle\frac{15}{36}=\frac{15: 3}{36: 3}=\frac{5}{12}$
Vậy rút gọn phân số $\displaystyle\frac{15}{36}$ ta được phân số tối giản là $\displaystyle\frac{5}{12}$
Ví dụ 2: Chọn số thích hợp để điền vào chỗ chấm: $\displaystyle\frac{637}{741}=\frac{49}{\ldots}$
Bài giải:
Ta có: $637: 49=13$. Chia cả tử và mẫu số của phân số $\displaystyle\frac{637}{741}$ cho 13 ta được $\displaystyle\frac{637}{741}=\frac{637: 13}{741: 13}=\frac{49}{57}$
Vậy số thích hợp điền vào chỗ chấm là 57.